در این مقاله قصد داریم تا مبحث اکراه را از لحاظ حقوقی با استناد به قانون مدنی مورد بررسی قرار بدهیم. در ابتدا بیان می‌کنیم که اکراه چیست و تقسیم‌بندی آن چگونه است و پس از آشکار شدن آثاری که به دنبال دارد در این راستا به مواد قانون مدنی استناد می‌کنیم و مثال‌هایی را نیز در این خصوص بیان می‌کنیم. همچنین در راستای این بحث، مبحث اضطرار را نیز مورد نظر قرار می‌دهیم و در خصوص آن نیز نکات و مطالبی را بیان می‌کنیم دانستن این مطالب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد چراکه در صورت داشتن اطلاعات کافی در این خصوص می‌توانیم از بروز اشکالات حقوقی پیشگیری کنیم.

منبع : اکراه چیست

اکراه چیست ؟

به معنای زور و اجبار کردن کسی به انجام عملی است که قصد انجام آن را ندارد و اگر این زور و تهدید نبود آن را انجام نمی‌داد.

 
تقسیم بندی اکراه چیست ؟

اگر بخواهیم اکراه را مورد بررسی قرار بدهیم پیش از بیان هر مطلبی باید دسته‌بندی مربوط به آن را بیان کنیم که به دو دسته تقسیم می‌شود: معنوی و مادی.

اکراه معنوی

به این معنی می‌باشد که شخصی توسط شخص دیگری تهدید می‌شود که معامله‌ای را منعقد کند و اگر این کار را انجام ندهد موقعیت خطرناکی پیدا می‌کند. باید توجه کنیم که وقتی بحث اکراه معنوی در میان است شخصی که مورد زور و اجبار واقع شده است فرصت این را دارد که فکر کند و در خصوص موقعیتی که برای او پیش آمده تصمیم بگیرد. در واقع چنین شخصی هم قصد دارد و هم رضا. اما باید توجه کنید رضای چنین شخصی معیوب می‌باشد به همین دلیل است که عقدی که منعقد می‌شود غیر نافذ می‌باشد. مطلبی که بیان کردیم مطابق ماده ۲۰۳ قانون مدنی بود در این ماده بیان شده است که اکراه سبب عدم نفوذ معامله می‌شود اگر چه از طرف شخص ثالثی غیر از طرفین معامله واقع شود.

اکراه مادی

مطابق تقسیم‌بندی که مطرح شد علاوه بر اکراه معنوی نوع دیگری از آن هم وجود دارد به نام اکراه مادی که به آن اجبار هم می‌گویند. در خصوص آن باید بیان کنیم که در این نوع اکراه به دلیل شدتی که دارد برخلاف اکراه معنوی که قصد شخص معیوب می‌شد در اینجا و به موجب اکراه مادی شخص فاقد قصد می‌شود به عنوان مثال یک نمونه از آن شکنجه کردن یک شخص می‌باشد. در این صورت او دیگر فرصت فکر کردن و تصمیم گرفتن ندارد.

آیا در خصوص اکراه ملاکی وجود دارد ؟

برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم باید به ماده ۲۰۲ قانون مدنی اشاره کنیم. در این ماده بیان شده است که اکراه در اثر اعمالی حاصل می‌شود که موثر در شخص متعارف و با‌شعوری بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود تهدید کند به نحوی که قابل تحمل نباشد. در مورد تحقق اعمال اکراه‌آمیز فاکتور‌های مختلفی دخیلند از جمله: سن و شخصیت و اخلاق و مرد یا زن بودن شخص.

همچنین ماده ۲۰۴ قانون مدنی بیان می‌کند که زور و اجبار طرف معامله در مورد جان یا آبروی اقوام نزدیک او از قبیل زوج و زوجه و والدین و اولاد سبب تحقق اکراه می‌گردد. در مورد این ماده تشخیص نزدیکی درجه برای موثر واقع شدن اکراه بسته به نظر عرف است. مطابق این مواد قانونی دو ملاک در این خصوص وجود دارد و آن هم نوعی و شخصی می‌باشد. مطابق ماده ۲۰۲ قانون مدنی اکراه در خصوص سه چیز صورت می‌گیرد جان، مال و آبرو. در ماده ۲۰۴ قانون مدنی نیز بیان شده است که اکراه در خصوص اقوام نزدیک شخص مانند زوج و زوجه و اولاد و آباء محقق می‌شود.

منظور از اضطرار چیست ؟

در ماده ۲۰۶ قانون مدنی بیان شده است که اگر کسی در نتیجه اضطرار معامله‌ای منعقد کند مکره نیست و خللی به معامله اضطراری وارد نخواهد بود. اگر بخواهیم مفهوم این ماده را بیان کنیم باید اشاره کنیم که میان اکراه و اضطرار تفاوت‌هایی وجود دارد. اتفاقی که در اکراه می‌افتد این است که از خارج تهدیدی واقع می‌شود و هدف از آن این است که معامله منعقد گردد. اما در خصوص اضطرار باید بیان کنیم که یکی از این دو شرط گفته شده در خصوص اکراه در اضطرار وجود ندارد. به عبارت دیگر ممکن است تهدید از خارج باشد ولی هدف از تهدید انعقاد معامله نباشد همچنین این امکان وجود دارد که تهدید از خارج نباشد اما هدف انعقاد معامله باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اکراه، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون اکراه پاسخ دهند.